In 1853 werd besloten de spoorlijn Aken – Maastricht door te trekken tot Hasselt. Om deze verbinding tot stand te brengen was de bouw van een spoorbrug over de Maas noodzakelijk. Het werd de tweede grote spoorbrug van Nederland: de eerste was acht maanden eerder over de IJssel bij Westervoort geopend.
De door Johan Arthur Kool ontworpen traliebrug van gewalst ijzer bestond uit twee gedeeltes en was in totaal 194 meter lang. Op 1 september 1856 vond de opening plaats. De brug was voor dubbelspoor ontworpen, maar het tweede spoor werd nooit aangelegd. Op deze plaats werd later een voetbrug gerealiseerd, die voornamelijk diende voor woon-werkverkeer van de arbeiders van de fabrieken nabij het spoorwegemplacement.
Op 10 mei 1940 lieten Nederlandse militairen twee overspanningen aan de Maastrichtse zijde springen. Ten behoeve van Duits militair verkeer werd de brug snel hersteld, maar door terugtrekkende Duitse troepen in september 1944 opnieuw opgeblazen. Dat betekende het einde van de eerste spoorbrug van Maastricht. Enkele maanden later werd door de Amerikaanse genie een noodbrug geslagen, die uiteindelijk in 1957 werd vervangen door de huidige spoorbrug. Deze nieuwe brug was een verstijfde staafboogbrug, om een grotere overspanning van 66 meter te krijgen. In 1961 werd aan de westzijde een hefbrug gebouwd ten behoeve van een betere doorvaart van het scheepvaartverkeer.
De laatste jaren is de brug haar functie als spoorbrug meer en meer aan het verliezen. Na een ingrijpende en kostbare opknapbeurt voor goederenvervoer van en naar Lanaken in 2010, reed nog slechts een handjevol treinen over de brug. Dan maar een fiets-/voetgangersbrug, aldus de gemeente Maastricht, die momenteel onderzoekt of dit een serieuze optie is, zeker wat betreft de noordelijke ligging en vanaf het terrein van Sappi. Het voorstel om de brug te laten gebruiken door de sneltram naar Hasselt stuitte op allerlei bezwaren en lijkt afgeketst.
Rijkswaterstaat is inmiddels minder enthousiast over behoud van de brug. Zij ziet ze als knelpunt in de vaarroute voor grote schepen en als de brug toch niet benut gaat worden, zou sloop de enige juiste optie zijn. Eerlijk gezegd zou ik dit erg jammer vinden. De toekomst zal het uitwijzen.